Anetol” içeren uçucu yağları, özellikle yüksek veya oral dozlarda, büyük ameliyatlardan önce ve kan inceltici ilaç kullanan veya kan pıhtılaşma sorunları olan kişiler, hamileler kullanmamalıdır.
• Anethole (Anetol): Anason (Pimpinella anisum) ve Rezene (Foeniculum vulgare) uçucu yağlarında %90’a varan oranlarda bulunur.
Güvenlik endişeleri: Trombosit agregasyonunu inhibe eder. Bu nedenle “Anetol” içeren uçucu yağları, özellikle yüksek veya oral dozlarda, büyük ameliyatlardan önce ve kan inceltici ilaç kullanan veya kan pıhtılaşma sorunları olan kişiler, hamileler kullanmamalıdır (Astani v.d 2009).
• Borneol: Adaçayı (Clary sage) (%24), Kekik (Thymus vulgaris ct. borneol) (%20), Biberiye (Rosmarinus officinalis ct. borneol) (%16), İnula (%15) Herpes simplex (uçuk) virüs Tip-1’in replikasyonunu tamamen inhibe etti ve viral polipeptitlerin glikolizasyonunu inhibe etti. Borneol, ayrıca virüsleri inaktive etti ve glikolizasyon etkilenmedi (Armaka v.d 1999).
Güvenlik endişeleri: Yok
• Citral (geranial ve neral): Aldehitler (%60-90) oranında Limon mersin (Myrtus communis), Limon otu (Cymbopogan citratus), Çay ağacı (Melaleu- ca alternifolia) uçucu yağların- da bulunur. Sitral, invitro olarak HSV-1 karşı orta derecede etkili bulunmuştur.
Güvenlik endişeleri: Genel popülasyonda cilt alerjisini önlemek için topikal preparatların- da %0,6’dan fazla bulunmamalıdır. Bazı kişilerde dlimonen ile birlikte olduğunda cilt hassasiyeti azalır, ancak risk tamamen ortadan kalkmaz (Robert Tisserad).
• p-Cymene (p-Simen): Monoterpen kimyasal ailesi bileşiğidir. Bileşiği içeren uçucu yağlar; Kekik (Thymus vulgaris ct. timol ve karvakrol), Ajwain (Mı- sır anason) (Carum copticum), Beyaz kafur (Cinnamomum camphora), Çörekotu (Nigel la sativa) HSV-1’e antiviral etki göstermiştir (Asta v.d 2010).
Güvenlik endişeleri: Yok
• Linalol: Monoterpenol kimyasal ailesi bileşiğidir. Yüksek oranda Linalol içeren uçucu yağlar; Lavanta (Lavandula angustifolia), Neroli (Citrus aurantium var. amara), Kişniş (Coriandrum sativum), Fesleğen (Ocicum basilicum ct. linalool), Kekik (Thymus vulgaris ct. linalool) Linalol, HSV-1 ve HSV-2’ye ve çeşitli adeno virüslere karşı invitro olarak aktiftir (Chiang v.d 2005).
Güvenlik endişeleri: Saf linalol cilt hassaslaştırıcı değildir. Ancak havaya maruz kaldığında oksitlenerek linalol-hidrope- roksitler oluşturarak cilt hassaslaştırıcı olabilir (özellikle kontakt dermatit). Oksidasyonu engellemek için linalol bakımından zengin yüksek karışımlarda %0,1 (0,5 damla) E-vitamini eklenmesi önerilir. Terpinen-4- ol: Monoterpenol kimyasal ailesi bileşiğidir. Yüksek oranda Terpinen-4-ol içeren uçucu yağlar; Çay ağacı (Melaleuca alter- nifolia) (%58), Plai u.yağı (Zin- giber cassumunar) (%42), Tatlı mercanköşk (Origanum majora- na) (%16-32) Terpinen-4-ol, ser- best virüs partiküllerinin doğrudan inaktivasyonu ile HSV-1’e karşı invitro antiviral etki göstermiştir.
Aynı zamanda H1N1 influenza virüsüne karşı invitro an tiviral etki gösterir.
• α- Terpineol: Monoter- penol kimyasal ailesi bileşiğidir. Yüksek oranda α-Terpineol içeren uçucu yağlar; Okaliptüs (Eucalyptus radiata), Sedir (Cedrus libani), damıtılmış Mis- ket limonu (Citrus aurantiifolia), Kekik (Thymus vulgaris ct. borneol ve ct. cineol), Niaouli (Melaleuca viridiflora ct. cineol) . α-Terpineol, HSV-1’e karşı orta derecede antiviral aktivite göstermiştir.
Güvenlik endişeleri: Yok
• β-Sesquiphellandrene: Seskiterpen kimyasal ailesi bileşiğidir. β-sesquiphllandrene içeren uçucu yağlar; Zencefil (Zingiber officinale), Zerdeçal (Curcuma longa) HRV-1B’e (Human Rhinovirus) karşı in vitro olarak oldukça aktif görüldü.
Güvenlik endişeleri: Yok
• Patchoulol (Patchouli) (Tefarik): Bir seskiterpen alkoldür. Bileşiği içeren uçucu yağlar; Paçuli (Pogostemon cablin) (%8-33), Hindistan kedi otunda bulunur. Patchoulol, influenza virüsünün suşlarına (in vitro) karşı aktiftir ve immün sistemi uyarıcı ve antienflamatuar etkileri nedeniyle iyileşmeye yardımcı olabilir.
WuH,LiB,WangX,JinM, Wang G (2011) İnfluenza- A virüsüne H2N2 (Asya gribi) virüsüne karşı Paçuli alkolün inhibe edici etkisi ve olası etki mekanizması moleküler 16(8): 6489-6501 Wu XL, Ju DH, Chen J. ve diğerleri (2013) H1N1 influenza virüsünün immunolojik mekanizması in vitro RLH sinyal yolunun regülasyonu yolu ile olabilir. Güncel mikrobiyoloji 67(4) 431-436
Güvenlik endişeleri: Yok
• β-Caryophyllene (Karyo- fillen): Bisiklik seskiterpen öğesidir. β-karyofilen içeren uçucu yağlar; Karabiber (Piper nig- rum), Ylang ylang (Cananga odorata), Kenevir. Birçok uçucu yağda bulunan β-karyofilen varlığı, antiviral yeteneklerine güçlü bir şekilde katkıda bulunabilir. Uçucu yağlardan türetilen seçilmiş monoterpenlerin antiviral aktivitesi üzerine karşılaştırmalı çalışma; uçucu yağlar, biyolojik özelliklerinden sorumlu olan temel bileşenleri, terpenler ve fenilpropanoidler olan karmaşık doğal bileşikler dir. Okaliptüs, Çay ağacı ve Kekikten elde edilen uçucu yağlar ve bunların başlıca monoterpen bileşikleri; α-terpinen, γ-terpinen, α-pinen, p-cymene, terpinen-4-ol, α-terpineol, ti- mol, sitral ve 1,8 cineol’dir. HSV-1’e (Herpes Simplex Vi- rüs) karşı antiviral aktiviteleri açısından incelendi. Bu uçucu yağlar ≥%96 oranında azaltma- yı başardı. Monoterpenler %80 oranında inhibe etti. Antiviral etki modu belirlendi, bu ilaçlar HSV’nin hücreye girmesinden önce veya enfeksiyondan önce konakçı hücrelere eklendiğin- de uçucu yağlar ve monoterpenler tarafından sadece orta derecede antiviral etkiler ortaya çıktı. Bununla birlikte hem uçucu yağlar hem de monoterpenler, serbest virüs partiküllerinin doğrudan inaktivitasyonu ile yüksek anti-HSV-1 aktivitesi sergiledi. Hepsi test edildi (Astani v.d 2010).
Güvenlik endişeleri:
β-karyofilen oksitlenebilir. Ancak bu, toksisitesini veya cilt reaktivitesini arttırmaz.
• 1,8 cineol: Oksitler kimyasal sınıfının bir öğesidir. %50’nin üzerinde 1,8 cineol’e sahip uçucu yağlardan bazıları arasında; Okaliptüs (Eu- calyptus globulus Eucalyptus radiata, Eucalyptus smithii), Cajaput (Melaleuca cajuputi), Niaouli (Melaleuca viridiflo- ra ct. cineol), Kafur (Ravintsa- ra) (Cinnamomum camphora) uçucu yağları bulunur. 1,8 ci- neol dermal veya inhalasyon ile kolayca emilir. HSV-1’e karşı antiviral etki gösterdi. Gram(+), gram(-) bakteriden 16’sının büyümesini inhibe etti (Astani v.d 2010).
Güvenlik endişeleri: Bebeklerde, küçük çocuklarda ciddi solunum sorunlarına neden olabilir. Prematüre bebeklerde solunum durmasına da neden olabilir (doza bağlı).
• Karvakrol: Kimyasal sınıf olarak fenoller’in bir öğesidir. Karvakrol içeren uçucu yağlardan bazıları; Ada çayı (Salvia officinalis) ve Kekik (Thymus) türlerinde vardır. Karvakrol, geniş spektrumlu antibakteriyel etkiye sahiptir (hava- daki antimikrobiyal etki). Staphylococcus aerus suşlarına karşı etkilidir. AIDS’in son aşamasında sıklıkla rastlanan Cryptococcus neoformans’ın büyümesine engeller. Maya Candida albicans’a karşı güçlü antifungal etkiye sahiptir. Endoplazmik retikulım stresine neden olarak protein yanıtını indükleyerek etki gösterir. Antioksidan, antienflamatuar, analjezik etkilerini prostaglandin sentezinin inhibisyonu yolu ile proenflamatuar sitokin olan NO salımını engelleyerek yapar. Antiviral etkisinden çok antimikrobiyal etkileri gösterir.
Güvenlik endişeleri: Sağlıklı deride tahriş edici değildir. Fakat %0,1’de bile dermatit hastasının cilt tahrişlerine neden olur. Trombosit agregasyonunu inhibe eder. Karvakrol içeriği yüksek uçucu yağlardan, özellikle yüksek oral dozlarda, büyük ameliyatlardan önce, kan inceltici ilaç kullanan ve pıhtılaşma sorunu olan kişiler kullanmamalıdır. Kanamalara neden olabilir. Karvakrol, Timol ve Öjenol sinerjiktir. Geniş bir mikroorganizma spektrumuna sahiptirler.
• Eugenol (Öjenol): Kimyasal sınıf olarak fenoller’in bir öğesidir. Öjenol içeren uçucu yağlardan bazıları; Karanfil sağı, yaprağı tomurcuğu (Eugenia caryophyllata), Fesleğen (Ocicum basilicum), Yenibahar (Pimenta officinale) HSV-1 ve HSV- 2’ye karşı iyi antiviral aktivite gösterir (Araştırmalar; timol, Çay ağacı uçucu yağı, Tarçın kabuğu yağı, Kekik yağı dahil). Öjenol, farelerde genital HSV-2 enfeksiyonunu önlemede en etkili bileşiktir.
Güvenlik endişeleri: Öjenol, cilt ve mukoza zarlarında kullanılmamalıdır. 0,5’e kadar uygun seyreltmelerle olabilir (Robert Tisserad).
• Timol: Kimyasal sınıf olarak fenoller’in bir öğesidir. Kekik’in timol kemotiplerinde görülür ( Thymus vulgaris ct. timol) (%74) oranında timol vardır. Ajowan (Mı- sır anason) (Trachyspermum ammi) (%55) oranında timol içerir. Timol, karvakrol ile izomeriktir ve farmakolojik özellikleri benzer. Uçucu yağlarda her zaman bir arada bulunurlar. HSV-1’e etkilidir.
Güvenlik endişeleri: Timol %5’ten fazla kullanıldığında cilt ve mukoza tahrişine sebep olur. Bazen %1’de bile cilt reaksiyonlarına sebep olur (eğer cilt reaktifse). Kan sulandırıcı ilaç kullananlar ve ameliyat öncesi kullanılamazlar.
KAYNAKLAR
• Armaka M, Papanikolaou E, Sivro- poulou A, Arsenakis M. 1999. Antiviral properties of isoborneol, a potent inhi- bitor of herpes simplex virus type 1. An- tiviral Res 43: 79–92
• Astani A, Reichling J, Schnitzler P. Comparative study on the antiviral ac- tivity of selected monoterpenes deri- ved from essential oils. 2010 May; 24(5): 673–679.
• Chiang, L.C., Ng, L.T., Cheng, P.W., Chiang, W., Lin, C.C., 2005. Antiviral Ac- tivites of Extracts and Selected Pure Constituents of Ocimum basilicum. Cli- nical and Experimental Pharmacology and Physiology 32: 811-816.
• Garozzo A, Timpanaro,Bisignano B, Furneri P.M, Bisignano G, Castro A.İn vitro antiviral activity of Melaleuca al- ternifolia essential oil. Letters in Applied Microbiology, 49(6), 806-808
• Wu H, Li B, Wang X, Jin M, Wang G. Inhibitory effect and possible mecha- nism of action of patchouli alcohol aga- inst influenza A (H2N2) virus. 2011 Aug 3;16(8):6489-501
• Wu XL, Ju DH, Chen J, Yu B, Liu KL, He JX, Dai CQ, Wu S, Chang Z, Wang YP, Chen XY. Immunologic mec- hanism of Patchouli alcohol anti-H1N1 influenza virus may through regulation of the RLH signal pathway in vitro. 2013 Oct;67(4):431-6. doi: 10.1007/s00284- 013-0381-y. Epub 2013 May 17.
ECZ. SERAP ÖZHAN
Comments